Πόσοι από εμάς γνωρίζουν ότι η Οστεοπόρωση βλάπτει την υγεία των Δοντιών , αλλά και την αρχιτεκτονική της ίδιας της Γνάθου; Την απάντηση δίνει η επιστημονική μας σύμβουλος Ανδρονίκη Δράκου, Ορθοπαιδικός Χειρουργός.

Η Οστεοπόρωση είναι γνωστό πλέον ότι επηρεάζει την υγεία των οστών , τα αποδυναμώνει και τα κάνει επιρρεπή σε κατάγματα.

Είναι γνωστό πλέον, ότι η Οστεοπόρωση βλάπτει την υγεία και των Δοντιών , αλλά και την αρχιτεκτονική της ίδιας της Γνάθου (ΣτοματοΓναθικό Σύστημα ΣΓΣ).

Οι πιθανές εκδηλώσεις της οστεοπόρωσης στο ΣΓΣ είναι στους μεν ενόδοντες ταχέως εξελισσόμενη περιοδοντική νόσος, που οδηγεί σε απώλεια των δοντιών, στους δε νωδούς έντονη επιταχυνόμενη οστική απορρόφηση της φατνιακής ακρολοφίας.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η γνάθος μπορεί να προσβληθεί πριν προσβληθούν η σπονδυλική στήλη και τα μακρά οστά.

Τα δόντια γίνονται επιρρεπή σε Περιοδοντίτιδα, Ουλίτιδα και απώλεια αυτών.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στις περί -και μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, οι οποίες αποτελούν την ομάδα στόχο.

Αυτές που φορούν τεχνητές οδοντοστοιχίες κινδυνεύουν από χαλάρωση και κακή εφαρμογή εξαιτίας της οστεοπόρωσης των οστών της γνάθου, με αποτέλεσμα να χρειάζονται πολύ συχνές αλλαγές οδοντοστοιχιών σε σχέση με τις γυναίκες που δεν έχουν οστεοπόρωση ή παίρνουν αντιοστεοπορωτική αγωγή.

Έρευνα έδειξε ότι από τις οστεοπορωτικές γυναίκες που είχαν τα φυσικά τους δόντια μέχρι την ηλικία των 50 ετών, το 44% απέκτησε ολική οδοντοστοιχία πριν από τα 60 χρόνια, ενώ το ποσοστό για τις μη οστεοπορωτικές ήταν μόλις 15%. Έχει βρεθεί ακόμη, ότι οι μετεμμηνοπαυσιακές οστεοπορωτικές γυναίκες χρειάζονται καινούργιες οδοντοστοιχίες 3 φορές πιο συχνά από τις μη οστεοπορωτικές.

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΗΣ ΦΑΤΝΙΑΚΗΣ ΑΚΡΟΛΟΦΙΑΣ & ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Η απορρόφηση της φατνιακής ακρολοφίας (residual ridge resorption, RRR) αποτελεί σε παγκόσμια κλίμακα μια χρόνια προοδευτική μη αντιστρεπτή νοσολογική οντότητα, πολυπαραγοντικής αιτιολογίας, που εκδηλώνεται ως μιά μορφή τοπικής οστεοπόρωσης της Γνάθου είτε σε έδαφος οστεοπόρωσης, είτε ανεξάρτητα, είτε μετά από απώλεια/εξαγωγή δοντιού, προκαλώντας σοβαρή αναπηρία στο ΣΓΣ.

Ο ρυθμός και το ποσό της οστικής απώλειας είναι ιδιαίτερα έντονα στο πρώτο εξάμηνο έως δεύτερο χρόνο μετά την εξαγωγή των δοντιών όπως αποδεικνύουν μακροχρόνιες κλινικές έρευνες.

Η οστική απορρόφηση είναι 4 φορές μεγαλύτερη στην κάτω γνάθο από την άνω,

Οι σοβαρές επιπτώσεις της οστικής απορρόφησης στην τελική λειτουργική απόδοση μιας οδοντοστοιχίας (απώλεια ευστάθειας – συγκράτησης) και κατ‘ αναγκάζουν τον Οδοντίατρο να αναπροσαρμόζει ή να κατασκευάζει εκ νέου προσθετικές αποκαταστάσεις, που εδράζονται σε συνεχώς φτωχότερο υπόστρωμα.

Στις υπερβολικά απορροφημένες φατνιακές ακρολοφίες είναι αδύνατη η κατασκευή μιας λειτουργικά αποδεκτής προσθετικής αποκατάστασης. Οι ασθενείς και ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι δυσκολεύονται να μασήσουν

Ο Οδοντίατρος, με την ανίχνευση και την ευαισθητοποίηση ασθενών υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης, μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο τόσο στην πρόληψη όσο και στην έγκαιρη διάγνωση του νοσήματος.

Κατόπιν συνεργασίας με τον Ορθοπεδικό, διενεργείται έλεγχος (κλινικός και παρακλινικός) και πιθανώς φαρμακευτική αντιμετώπιση και ενίσχυση της πρόσληψης Ca –Βιταμίνης  D με την διατροφή.

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ

Με σκοπό την πρόληψη των μετατοπίσεων των δοντιών και της χαλάρωσης των τεχνητών οδοντοστοιχιών , προυπόθεση αποτελούν οι συχνές επισκέψεις στον οδοντίατρο και η διατήρηση υγιεινών συνηθειών στοματικής αλλά και γενικής υγείας.

Από πλευράς προσθετικής αποκατάστασης , συνήθως προτείνεται η κατασκευή επένθετων οδοντοστοιχιών και ενδεχομένως η τοποθέτηση οστεοενσωματούμενων εμφυτευμάτων, δεδομένου ότι η οστεοπόρωση δεν φαίνεται να αποτελεί κατ’ αρχήν αντένδειξη για την εφαρμογή τους.

Η ισορροπημένη Διατροφή που περιλαμβάνει επαρκείς ποσότητες Βιταμίνης D και Ασβεστίου ,  η Άσκηση που περιλαμβάνει περπάτημα, τρέξιμο, χορό και ασκήσεις με βάρη, καθώς και η αποφυγή καπνίσματος και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, είναι τρόποι πρόληψης της οστεοπόρωσης και των οστών της γνάθου.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων που δρουν προστατευτικά ή θεραπευτικά στην οστεοπόρωση.

1)Αντιοστεοκλαστικά, που αναστέλλουν την οστική απορρόφηση, όπως τα οιστρογόνα, η καλσιτονίνη και τα διφωσφονικά, που χρησιμοποιούνται ευρέως στην κλινική πράξη.

2) Οστεοπαραγωγά, που αυξάνουν την οστική παραγωγή, όπως το φθόριο, τα αναβολικά και τα ανδρογόνα.

3) Σκευάσματα βιταμίνης D για την αύξηση της απορρόφησης Ca από το έντερο.

4) Συμπληρώματα Ca.

5) Νεώτερες εξελίξεις στην θεραπευτική αντιμετώπιση του νοσήματος αποτελούν η παραθορμόνη, η αυξητική ορμόνη, οι αυξητικοί παράγοντες, οι κυτοκίνες και οι τροποποιημένες μορφές οιστρογόνων και ανδρογόνων απαλλαγμένες από τις ανεπιθύμητες δράσεις.

Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει στενή συνεργασία μεταξύ των ιατρικών ειδικοτήτων που ασχολούνται με την Οστεοπόρωση όπως του Ορθοπαιδικού , του Ενδοκρινολόγου με τον Οδοντίατρο.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΙΝΔΥΝΟΙ για τα ΔΟΝΤΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΥΤΕΣ;

Ναι, σε πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων, τα φάρμακα αυτά μπορεί να προκαλέσουν Οστεονέκρωση της γνάθου. Η αλήθεια είναι ότι σε 90% των περιπτώσεων οστεονέκρωσης που έχουν αναφερθεί, αφορούσαν μεγάλες δόσεις φαρμάκων και συνύπαρξη κακοηθειών ( καρκίνος αστού ή προστάτη) ή πολλαπλούν μυέλωμα.

Ειδικά για τους ασθενείς αυτούς, πρέπει να αποφέυγονται επεμβατικές οδοντιατρικές θεραπείες για όσο διάστημα λαμβάνουν αντιοστεοκλαστική θεραπεία.

Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο η/ο ασθενής θα πρέπει να παραμένει σε στενή συνεργασία με τον/την Οδοντίατρο του και να αναφέρει τυχόν μεταβολές που παρατηρεί.

Συμπτώματα που εγείρουν ανησυχία είναι

• Πόνος , Οίδημα ( πρήξιμο) των ούλων ή της γνάθου
• Τραυματισμός των ούλων που δεν επουλώνεται
• Χαλαρά δόντια που κουνιούνται
• Διαταραχές αισθητικότητας ή αίσθημα βάρους της Γνάθου
• Αποκάλυψη Οστού

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Fleisch H. Development of bisphosphonates. Breast Cancer Res. 2002; 4: 30-4.
Russell RG. Bisphosphonates: The first 40 years. Bone. 2011; 49 :2-19.
Russell RG, Rogers MJ. Bone. 1999;25: 97 -106. Bisphosphonates: from the laboratory to the clinic and back again.
Αποστολοπούλου Α., Καρκαζής Η. (1994): Οστεοπόρωση: στοματικές εκδηλώσεις ενός γενικού νοσήματος. Οδοντοστοματολογική Πρόοδος: 48: 186-192.

Apostolopoulou Α., Yatzides Α., Magiasis B., Lyritis G. (1996): In vivo measurement of mandibular bone mineral density in normal dental subjects by dual-energy X-ray absorptiometry (DEXA) Bone. Vol 19 – 3: 130s.

Jeffcoat M.K. (1993): Bone loss in the oral cavity. J Bone Min Res: 8: S467-73.

Jeffcoat M.K., Chesnut C.H. (1993): Systemic osteoporosis and oral bone loss: evidence shows increased risk factors. J Amer Dent Ass: 124: 49-56.

Fleisch H. Development of bisphosphonates. Breast Cancer Res.

van Beek ER, Cohen LH, Leroy IM, Ebetino FH, Löwik CW, Papapoulos SE. Differentiating the mechanisms of antiresorptive action of nitrogen containing bisphosphonates. Bone. 2003; 33: 805-11.

Ανδρονίκη Δράκου, Ορθοπαιδικός Χειρουργός (www.osta.gr)

Εξειδικευμένη στις Σκελετικές παραμορφώσεις. Υπεύθυνη του Ελληνικού Δικτύου Σπανίων Νοσημάτων των Οστών για την Ελλάδα. Α’ Παν/κη Ορθοπαιδική Κλινική ΕΚΠΑ-Ορθοπαιδική Κλινική Νοσοκομείου «ΛΑΙΚΟΝ»