1/ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΟΤΙ Η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΝΟΣΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ ΜΑΣ;

Είναι γνωστό πλέον, ότι η Οστεοπόρωση βλάπτει την υγεία και των Δοντιών , αλλά και την αρχιτεκτονική της ίδιας της Γνάθου . Οι πιθανές εκδηλώσεις της οστεοπόρωσης στο ΣΓΣ είναι στους μεν ενόδοντες ταχέως εξελισσόμενη περιοδοντική νόσος, που οδηγεί σε απώλεια των δοντιών, στους δε νωδούς έντονη επιταχυνόμενη οστική απορρόφηση της φατνιακής ακρολοφίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η γνάθος μπορεί να προσβληθεί πριν προσβληθούν η σπονδυλική στήλη και τα μακρά οστά. Τα δόντια γίνονται επιρρεπή σε Περιοδοντίτιδα, Ουλίτιδα και απώλεια αυτών.

2/ ΠΟΙΟΙ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ;

• Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στις περί -και μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, οι οποίες αποτελούν την ομάδα στόχο.
• Αυτές που φορούν τεχνητές οδοντοστοιχίες κινδυνεύουν από χαλάρωση και κακή εφαρμογή εξαιτίας της οστεοπόρωσης των οστών της γνάθου, με αποτέλεσμα να χρειάζονται πολύ συχνές αλλαγές οδοντοστοιχιών σε σχέση με τις γυναίκες που δεν έχουν οστεοπόρωση ή παίρνουν αντιοστεοπορωτική αγωγή.

Έρευνα έδειξε ότι από τις οστεοπορωτικές γυναίκες που είχαν τα φυσικά τους δόντια μέχρι την ηλικία των 50 ετών, το 44% απέκτησε ολική οδοντοστοιχία πριν από τα 60 χρόνια, ενώ το ποσοστό για τις μη οστεοπορωτικές ήταν μόλις 15%. Έχει βρεθεί ακόμη, ότι οι μετεμμηνοπαυσιακές οστεοπορωτικές γυναίκες χρειάζονται καινούργιες οδοντοστοιχίες 3 φορές πιο συχνά από τις μη οστεοπορωτικές.

3/ ΠΩΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ Η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΣΤΗΝ ΓΝΑΘΟ;

• Με μετατοπίσεις των δοντιών και
• Με χαλάρωση των τεχνητών οδοντοστοιχιών.
• Μετά από εξαγωγή των δοντιών (λόγω ανεπαρκούς στήριξης).Ο ρυθμός και το ποσό της οστικής απώλειας είναι ιδιαίτερα έντονα στο πρώτο εξάμηνο έως δεύτερο χρόνο μετά την εξαγωγή των δοντιών όπως αποδεικνύουν μακροχρόνιες κλινικές έρευνες.
• Οι σοβαρές επιπτώσεις της οστικής απορρόφησης στην τελική λειτουργική απόδοση μιας οδοντοστοιχίας (απώλεια ευστάθειας – συγκράτησης) και αναγκάζουν τον Οδοντίατρο να αναπροσαρμόζει ή να κατασκευάζει εκ νέου προσθετικές αποκαταστάσεις, που εδράζονται σε συνεχώς φτωχότερο υπόστρωμα.
• Στις υπερβολικά απορροφημένες φατνιακές ακρολοφίες είναι αδύνατη η κατασκευή μιας λειτουργικά αποδεκτής προσθετικής αποκατάστασης. Οι ασθενείς και ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι δυσκολεύονται να μασήσουν. Η οστική απορρόφηση είναι 4 φορές μεγαλύτερη στην κάτω γνάθο από την άνω,

4/ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ;

Με σκοπό την πρόληψη των μετατοπίσεων των δοντιών και της χαλάρωσης των τεχνητών οδοντοστοιχιών , προυπόθεση αποτελούν

• Οι συχνές επισκέψεις στον οδοντίατρο και
• Η διατήρηση υγιεινών συνηθειών στοματικής αλλά και γενικής υγείας.
• Η προσθετική αποκατάσταση με την κατασκευή ειδικών οδοντοστοιχιών και με την τοποθέτηση οστεοενσωματούμενων εμφυτευμάτων, βοηθώντας στην διατήρηση της οστικής αντοχής.
• Η ισορροπημένη Διατροφή που περιλαμβάνει επαρκείς ποσότητες Βιταμίνης D και Ασβεστίου , η Άσκηση που περιλαμβάνει περπάτημα, τρέξιμο, χορό και ασκήσεις με βάρη, καθώς και η αποφυγή καπνίσματος και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, είναι τρόποι πρόληψης της οστεοπόρωσης και των οστών της γνάθου.

5/ ΠΟΙΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ;

Οδοντίατρος ή Γναθοπροσωπικός Χειρουργός : Με την ανίχνευση και την ευαισθητοποίηση ασθενών υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης, μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο τόσο στην πρόληψη όσο και στην έγκαιρη διάγνωση του νοσήματος. Κατόπιν συνεργασίας με Ορθοπεδικό ή Ενδοκρινολόγο διενεργείται έλεγχος (κλινικός και παρακλινικός) και πιθανώς φαρμακευτική αντιμετώπιση και ενίσχυση της πρόσληψης Ca –Βιταμίνης D με την διατροφή.

6/ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων που δρουν προστατευτικά ή θεραπευτικά στην οστεοπόρωση.

• Αντιοστεοκλαστικά, που αναστέλλουν την οστική απορρόφηση, όπως τα οιστρογόνα, η καλσιτονίνη και τα διφωσφονικά, που χρησιμοποιούνται ευρέως στην κλινική πράξη.
• Οστεοπαραγωγά, που αυξάνουν την οστική παραγωγή, όπως το φθόριο, τα αναβολικά και τα ανδρογόνα.
• Σκευάσματα βιταμίνης D για την αύξηση της απορρόφησης Ca από το έντερο.
• Συμπληρώματα Ασβεστίου
• Νεώτερες εξελίξεις στην θεραπευτική αντιμετώπιση του νοσήματος αποτελούν η παραθορμόνη, η αυξητική ορμόνη, οι αυξητικοί παράγοντες, οι κυτοκίνες και οι τροποποιημένες μορφές οιστρογόνων και ανδρογόνων απαλλαγμένες από τις ανεπιθύμητες δράσεις.

7/ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΙΝΔΥΝΟΙ για τα ΔΟΝΤΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΥΤΕΣ;

Ναι, σε πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων, τα φάρμακα αυτά μπορεί να προκαλέσουν Οστεονέκρωση της γνάθου.

Η αλήθεια είναι ότι σε 90% των περιπτώσεων οστεονέκρωσης που έχουν αναφερθεί, αφορούσαν μεγάλες δόσεις φαρμάκων και συνύπαρξη κακοηθειών ( καρκίνος αστού ή προστάτη) ή πολλαπλούν μυέλωμα.

Ειδικά για τους ασθενείς αυτούς, πρέπει να αποφέυγονται επεμβατικές οδοντιατρικές θεραπείες για όσο διάστημα λαμβάνουν αντιοστεοκλαστική θεραπεία. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο η/ο ασθενής θα πρέπει να παραμένει σε στενή συνεργασία με τον/την Οδοντίατρο του και να αναφέρει τυχόν μεταβολές που παρατηρεί.

Συμπτώματα που εγείρουν ανησυχία είναι

• Πόνος , Οίδημα ( πρήξιμο) των ούλων ή της γνάθου
• Τραυματισμός των ούλων που δεν επουλώνεται
• Χαλαρά δόντια που κουνιούνται
• Διαταραχές αισθητικότητας ή αίσθημα βάρους της Γνάθου
• Αποκάλυψη Οστού

8/ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΝΕΚΡΩΣΗΣ;

Ο οδοντίατρος ή ο στοματικός και γναθοπροσωπικός χειρουργός θα πρέπει πάντα να ενημερώνεται από τον ασθενή εφόσον ξεκινάει ή θα ξεκινήσει θεραπεία με διφωσφονικά ή δενοσουμάμπη, είτε από το στόμα είτε ενδοφλέβια.

Πριν την έναρξη της θεραπείας επιβάλλεται μία λεπτομερής οδοντιατρική εξέταση και η αποκατάσταση όλων των οδοντιατρικών προβλημάτων για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα χειρουργικής παρέμβασης στο στόμα κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Καμία κινητή συσκευή δεν θα πρέπει να τραυματίζει ή να πιέζει και θα πρέπει να αφαιρείται και να καθαρίζεται καλά κάθε βράδυ. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας η στοματική υγιεινή είναι ιδιαίτερα σημαντική για αυτούς τους ασθενείς και επιβάλλονται οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντογιατρό για ελέγχους. Ο ασθενής μπορεί να ελέγχει μόνος του το στόμα του για σημεία και συμπτώματα της νόσου, όπως πόνο πρήξιμο ή εκτεθειμένο οστό.

Η έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος επιτρέπει στο στοματικό και γναθοπροσωπικό χειρουργό να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα το πρόβλημα.

9/ ΤΡΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΤΙΟΣΤΕΟΛΥΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΕΝΟΨΕΙ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ

• Σε οξέα περιστατικά (οδοντοφατνιακό απόστημα, κα) η αντιμετώπιση εξαρτάται από την βαρύτητα του προβλήματος και την εμπειρία του γναθοχειρουργού που αποφασίζει για την ανάγκη άμεσης παρέμβασης όσο και για την έκταση της.
• Όσον αφορά τώρα προγραμματισμένες επεμβάσεις (εξαγωγή δοντιού, τοποθέτηση εμφυτεύματος, αφαίρεση κύστης, κα) σε ασθενείς που παίρνουν διφωσφονικά ή άλλα αντιοστεολυτικά φάρμακα μόνο για οστεοπόρωση οι σύγχρονες οδηγίες (που αλλάζουν όμως συνεχώς) είναι:

1. Για ασθενείς σε θεραπεία με διφωσφονικά από το στόμα για οστεοπόρωση a. Εάν παίρνουν < 3 χρόνια (κατά τελευταίες οδηγίες 4)

Δεν αλλάζει το σχέδιο οδοντιατρικής θεραπείας b. Εάν παίρνουν και κορτικοστεροειδή ή/και ανοσοκατασταλτικά

Τρίμηνη διακοπή πριν το χειρουργείο c. Εάν παίρνουν > 3 χρόνια (κατά τελευταίες οδηγίες 4)

Τρίμηνη διακοπή πριν το χειρουργείο B. Για ασθενείς σε θεραπεία με ενδοφλέβια διφωσφονικά για οστεοπόρωση (Aclasta) a. Εάν παίρνουν < 3 χρόνια (κατά τελευταίες οδηγίες 4)

Δεν αλλάζει το σχέδιο θεραπείας b. Εάν παίρνουν > 3 χρόνια (κατά τελευταίες οδηγίες 4)

Αντιμετωπίζονται μετά τους 10 μήνες C. Για ασθενείς σε θεραπεία με δενοσουμάμπη για οστεοπόρωση (Prolia) a. Εάν παίρνουν < 3 χρόνια (κατά τελευταίες οδηγίες 4)

Δεν αλλάζει το σχέδιο οδοντιατρικής θεραπείας b. Εάν παίρνουν > 3 χρόνια (κατά τελευταίες οδηγίες 4) Αντιμετωπίζονται στο τέλος του εξαμήνου που το φάρμακο καθίσταται

αδρανές

• Τέλος για τους ασθενείς που βρίσκονται σε ενδοφλέβια θεραπεία με αντιοστεολυτικά φάρμακα λόγω πρωτοπαθούς ή μεταστατικής κακοήθους νόσου δεν υπάρχουν ακόμα ξεκάθαρες οδηγίες για διακοπή του φαρμάκου.
• Η συνολική αντιμετώπιση εξαρτάται από την βαρύτητα της βασικής νόσου και την εμπειρία του γναθοχειρουργού που ανάλογα με τη σοβαρότητα του προβλήματος, τη διάρκεια και το είδος της θεραπείας αποφασίζει για το αν η επέμβαση μπορεί να γίνει άμεσα η θα πρέπει αναβληθεί με στόχο την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας εμφάνισης της νόσου.

Ανδρονίκη Δράκου, Ορθοπαιδικός Χειρουργός (www.osta.gr)

Διευθύντρια Ορθοπαιδικής Κλινικής Λαϊκού Νοσοκομείου. Εξειδικευμένη στις Σκελετικές παραμορφώσεις. Υπεύθυνη του Ελληνικού Δικτύου Σπανίων Νοσημάτων των Οστών για την Ελλάδα.